مجتبی دشتی شیشه چیست؟

شیشه چیست؟

آيس، شيشه يا كريستال نام ماده محرکی است که امروز موجی از نگرانی، ناامنی و بی‌اعتمادی و همچنین رعب و وحشت را به کانون خانواده منتقل کرده است بمبی مخرب که اگر چاره‌ای برای آن تدبیر نشود سلامت جامعه و در کل بهداشت جهانی را تحت تاثیر نیروی مخرب خود قرار خواهد داد.

شیشه يكي از انواع اعتیاداور محرکاست كه امروزه نسبتاً پر مصرف مي‌باشد. وجه تسميه اين ماده‌محرک اين است كه اين ماده در بعضی حالات، شكل ظاهري آن شبيه خرده شیشه است و يا تكه‌هاي كوچک يخ، اما بیشتر به صورت دانه‌های ریز است. اين ماده در اروپا و آمريكا معمولا به نام آيس شناخته مي‌شود. در آسياي جنوب‌شرقي و خاوردور شابو رواج دارد که نيزشباهت‌هایزیادی با شیشه دارد.

تحقيقات نشان مي‌دهد كه مهمترين تركيب اين ماده‌مخدر آمفتامين است. سابقه توليد و مصرف آمفتامين به قبل از جنگ جهاني دوم مي‌رسد که از آن به عنوان يك داروي مؤثردر رفع افسردگي سربازاني كه مشغول جنگ بودند و همچنین براي بالا بردن سطح انرژي آنان استفاده مي‌شده و گاهی همین سربازان با مصرف آن چندین شبانه‌روز بیدار می‌ماندند و احساس خستگی هم نمی‌کردند.

با گذشت زمان و مشخص شدن عوارض خطرناك اين ماده و اعتياد به آن، كاربرد اين ماده به عنوان دارو به تدريج كنار گذاشته شد اما سوداگران و توليدكنندگان مواداعتیادآور، استفاده از اين ماده را در تهيه مواد جدید در دستور كار خود قرار دادند. شايد اولين و مهمترين ماده‌محرکي كه از آمفتامين به دست آمد و در سطح وسيع مورد مصرف قرار گرفت اكستازي باشد. قرص اكستازي در كشور ما به ندرت مشاهده و مصرف مي‌شد اما در سال‌هاي اول دهه هشتاد، مصرف آن افزايش يافت و انواع و اقسام اين قرص در بازار قاچاق مشاهده مي‌شد

مصرف اكستازي در پارتي‌ها وميهماني‌ها به عنوان يك ماده انرژي‌زا مصرف مي‌شود و مصرف‌كنندگان آن مي‌توانند ساعت‌ها بدون استراحت بيدار بمانند و از انرژي‌هاي نهفته يا ذخيره شده در جسم خود در حد بالايي بهره‌برداري کنند كه پس از مدتي شديداً با كمبود انرژي مواجه‌ مي‌شوند كه از ظاهر آن‌ها كاملاً مشخص مي‌شود. متأسفانه يكي از تبليغات غلط در مورد اين ماده اعتیادآور اين است که از آن به عنوان قرص شادي یا انرژی‌زا ياد مي‌كنند درحاليكه اين ماده از خود هيچ‌گونه انرژي و شادي ندارد و انرژي‌هاي ذخيره شده جسم را به يكباره آزاد مي‌كند و انرژي كه بايستي در طول چندين شبانه‌روز مصرف شود، يك‌شبه استفاده مي‌شود و بعد از تمام شدن اثر آن، شخص مصرف‌كننده به شدت احساس ركود و خستگي مي‌كند و اين آغازي است براي مصرف دوباره تا قرار گرفتن در چرخه اعتياد كامل. خوشبختانه در حال حاضر مصرف اکستازی تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است اما متاسفانه مصرف شیشه (مت‌آمفتامین) تا حد زیادی افزایش یافته و مصرف آن در حال ازدیاد نیز می‌باشد

اكستازي اغلب به صورت ( اسنیف ،خوراکی وتزریق ) سوء مصرف می‌شود اما براي مصرف شيشه ابزار مخصوص وجود دارد كه به آن پايپ Pipe گفته مي‌شود و شبيه يك چپق شیشه‌ای است.

حالت غیر طبیعی و کاذب و سرخوشی حاصل از مصرف اين ماده،کاملا متفاوت از نشئگی مخدرها بوده و برخلاف خاصیت آرام بخشی مخدرها، حالت محرکی و تحریک بسیار دارد.عوارض مصرف اين ماده، بسيار خطرناك و سنگين است. مصرف‌كنندگان اين ماده در دفعات اولیه مصرف، گاه تا سه شبانه‌روز نمي‌خوابند. در اين مدت، سطح انرژی بسیار بالا، توهم شديد و خيره شدن به يك نقطه خاص براي چندين ساعت و همينطور رفتارهاي بي‌پروا، از حالات سرخوشی کاذب و غیر طبیعی اين ماده محسوب مي‌شود. پس از بين رفتن اثر اين ماده، شخص مصرف‌كننده طوري احساس خستگي و كوفتگي مي‌كند كه ممكن است حدود دو شبانه‌روز به صورت پيوسته خواب باشد و پس از بيداري( دچار حالت به اصطلاح نسخی )، سر دردهاي شديد، بي‌قراري، لرزش و حركات غيرعادي اعضاء بدن مثل دست و سر از حالات آن است مصرف‌كنندگان شيشه براي از بين بردن اين حالت معمولاً دوباره مصرف مي‌كنند و مانند ساير مواد اعتیادآورفرايند اعتياد آغاز مي‌شود كه البته با مصرف‌كنندگان ساير موادمخدر مثل ترياك و حتي هرويين بسيار تفاوت دارد. عوارض مصرف شيشه در طول چندماه، حتي بیشتر از تخریب و عوارض مصرف هرويين در طول چندين سال تخمین زده می‌شود.

تاريخچه مت آمفتامین

سال ۱۹۷۲، هاینریش بل، برنده جایزه نوبل ادبیات شد، اما پیش از اینکه او نویسنده رمان‌ها و داستان‌های کوتاه و نمایشنامه‌هایی شود که برایشان برنده جایزه نوبل شد، وقتی یک جوان بیست و چند ساله بود، در روزهای جنگ جهانی دوم، او یک سرباز در ارتش آلمان بود. در طی نبردها، او در فرانسه، رومانی، مجارستان و بالاخره شوروی خدمت کرد. او در این مدت با خانواده‌اش که مقیم کلن بودند، مکاتبه می‌کرد.در نامه‌ای که در ۲۰ می سال ۱۹۴۰ برای خانواده نوشت، درخواستی ذکر شده بود:«نمی‌دانم آیا می‌توانید مقدار بیشتری پرویتین برایم بفرستید یا نه؟»آن طور که بل توضیح می‌دهد، وقتی یکی از این قرص‌ها، او را مدت‌ها هشیار نگاه می‌داشت، درست مثل اینکه چند فنجان قهوه نوشیده باشد. تأثیر دیگر پرویتین این بود که خوردنش باعث می‌شد که به طور موقت رنج و هراس جنگ را فراموش کند و مدت کوتاهی شاد باشد.

پرویتین در واقع شکل اولیه چیزی است که این روزها به نام مِت آمفتامین کریستالی یا به زبان عامیانه شیشه می‌شناسیم. ارتش آلمان معتاد این دارو شده بود، آن طور که نشریه اشپیگل در مقاله‌ای می‌نویسد، این دارو در زمان محبوبیت‌اش در آلمان توسط شرکت داروسازی TemmlerWerke در دسترس قرار می‌گرفت. خیلی زود فیزیولوژیست ارتش آلمان "اوتو رانکه" متوجه ارزش نظامی این دارو شد:

نه‌تنها با این ترکیب مت آمفتامین جنگاوران و به خصوص خلبان‌ها آلمانی را با نیاز به خواب اندکی هشیار نگاه می‌داشت، بلکه کل ارتش را به صورت کاذب در یک شادی فرو می‌برد. این دارو، داروی ایده‌آلی در شرایط جنگی بود.درست به همین خاطر این دارو به صورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفت، میليون‌ها قرص پرویتین در خطوط مقدم نبرد بین سربازان آلمانی توزیع شد، این دارو لقب شکلات تانکی پیدا کرد و در نیروی هوایی هم به آن نمک خلبان‌هاگفته می‌شد. که حتی پزشک هیتلر "تئودورمورل" به صورت داخل وریدی این دارو را به وی تجویز کرده بود. بین آوریل تا جولای سال ۱۹۴۰، بیش از ۳۵ میلیون دوز پرویتین تولید شد و به نظامیان آلمانی داده شد.

به زودی اخبار معجزات «مِت» در همه جا پیچید، نشریات انگلیسی هم در مقاله‌هایی به استفاده نظامیان آلمانی از این قرص معجزه‌آسا اشاره کردند. خیلی زود به صورت آزمایشی متفقین هم به خلبان‌های خود این دارو را دادند. اما آزمایش خیلی زود متوقف شد چرا که با اینکه در مأموریت‌های کوتاه این دارو باعث هشیاری آنها می‌شد، آثار جانبی بدی مثل اضطراب و پرخاشگری و ضعف در قضاوت در طولانی‌مدت در برداشت.

آلمان‌ها هم متوجه آثار جانبی بد شدند: بعضی از سربازها به خاطر نارسایی قلبی ناشی از مصرف دارو مردند، بعضی‌ها طی مرحله ناراحتی روانی ایجاد شده توسط دارو، دست به خودکشی زدند. بسیاری نیز به دارو معتاد شدند و در مرحله ترک یا خماری دارو قرار گرفتند و علایمی مثل، عرق‌، گیجی، توهم و افسردگی را از خود بروز دادند.

در اینجا بود که یکی از مقامات بلندپایه پزشکی و بهداشت رایش سوم "لئوناردوکونتی" سعی کرد که استفاده از دارو را محدود کند، تلاشی که ناموفق ماند.

تا سال‌های پایانی دهه ۱۹۶۰، همچنان شرکت داروسازی TemmlerWerke به توزیع دارو بین نظامیان آلمان شرقی و غربی ادامه می‌داد، تا اینکه در سال‌های دهه ۱۹۷۰، نخست ارتش آلمان غربی و سپس در سال ۱۹۸۸، ارتش آلمان شرقی، استفاده از دارو را متوقف کرد.

اولین بار مت‌آمفتامین در سال 1893 در کشور ژاپن از ماده‌ای به نام افدرین ساخته شد که منشا اصلی آن مت‌آمفتامین به گیاهی به نام اِفدرا برمی‌گردد که در مناطق نیم‌کره‌شمالی مثل آمریکای شمالی، اروپا، شمال آفریقا و آسیای میانه رشد می‌کند. مت‌آمفتامین بعدها در جنگ جهانی دوم تحت نام دیگری مورد استفاده اعضای ارتش آلمان، از بالاترین تا پست‌ترین رده قرار می‌گرفت و نیز به صورت شکلات و برای افزایش هوشیاری بین خلبانان نیروی هوایی توزیع می‌شد. جالب است بدانید که پزشک اختصاصی آدولف هیتلر از سال 1942 تا زمان مرگ او برای جلوگیری از افسردگی و رفع خستگی روزانه میزان مشخصی مت به هیتلر تزریق می‌کرد. این احتمال وجود دارد که بروز علائمی شبیه علائم پارکینسون در سال‌های آخر زندگی او به واسطه مصرف این ماده بوده باشد.

از بعد از دهه 50 میلادی مصرف دارویی مت در امریکا افزایش پیدا کرد و پزشکان برای درمان بی‌خوابی، پارکینسون، الکلیسم و چاقی مفرط آن را تجویز می‌کردند.

اما از دهه 80 ميلادي به بعد سوء استفاده از مت در امریکا بسیار شایع شد و در 5 سال اول قرن بیست و یکم با فراگیر شدن مصرف این ماده در میان نوجوانان و زنان شهرهای کوچک به یک فاجعه ملی تبدیل شد.

طبق بررسی در سال ۲۰۰۴ میلادی در ایالات متحده آمریکا ۶٫۲% از دانش آموزان دبیرستانی حداقل یکبار مصرف شیشه را تجربه کرده‌اند. کریستال دىمتامفتامین‌هیدروکلرید یا به زبان عامیانه کریستال یک ماده قدرتمند، اعتیادآور و به شکل ترکیبى و مصنوعى است.

کریستال به شکل بزرگ و شفاف و مانند کریستال‌هاى واقعى و به رنگ‌هاى صورتى، آبى و سبز یافت مى‌شود.

این ماده همچنین در خیابان به اسامى «مت»، «تینا» و در بعضى مواقع «آیس» و «شیشه» شناخته شده است.

مواد افیونی مانند تریاک، هروئین و ترکیبات مشابه، صدها سال است در جوامع به عنوان مواد اعتیادآور، گریبان‌گیر خانواده‌های بسیاری بوده است. در سال‌های اخیر مواد اعتیادآور جدید تحت عنوان آمفتامین‌‌ها و به طور عمده شیشه یا مت‌آمفتامین موج مخربی از اعتیاد ایجاد نموده است.

مصرف شیشه (مت‌آمفتامین) در ایران

در ایران كه مصرف شیشه از اوایل دهه ۸۰ به طور عمده آغاز شده است امروزه با امکان تولید این ماده درآزمایشگاه‌های مخفی و غیرقانونی ( که در اصطلاح عوام به آشپزخانه معروف است )، قیمت این ماده کاهش چشمگیر داشته و دسترسی آن برای مصرف‌کنندگان راحت و برای تولیدکنندگان پرمنفعت گردیده است.

در سال‌های اخیر قاچاقچیان و سوداگران مرگ برای سود بیشتر اقدام و مبادرت به ساخت شیشه در آشپزخانه و لابراتوارهای زیر زمینی نموده‌اند که در حقیقت این تولیدکنندگان، خود و دیگران را به دام مرگ می‌سپارند برای سود بیشتر، از مواد ارزان، موادی را با ناخالصی‌ها و عوارضی چند برابر
تولید می‌کنند. مصرف شیشه از سال ۱۳۸۷ و هم‌زمان با تولید داخلی آن به اوج خود رسیده و همچنین قیمت شیشه به شدت کاهش یافته و به همین نسبت میزان مصرف‌کنندگان آن افزایش یافته است.مطالعات و تحقیقات بدست آمد حاکی از آن است که از نظر تعداد مصرف‌کننده، شیشه به دومین ماده شایع تبدیل شده و تعداد مصرف‌کنندگان آن روزبه‌روز در حال افزایش است.

شیوع مصرف غیر قانونی متامفتامین در دهه اخیر رو به افزایش بوده است و در پی مصرف بی‌رویه آن عوارض جانبی روانیاجتماعی (به عنوان مثال، بزه، جرم و جنایت براساس اخبار منتشره قسمت اعظم بزه‌های اجتماعی و جنایات منجر به قتل‌های خواسته و ناخواسته ارتباط مستقیم با مصرف شیشه و تحت تاثیر مصرف مواد بودن دارد)، عوارض روانی (به عنوان مثال، افسردگی، توهم و حتی جنون )، و عوارض پزشکی (به عنوان مثال، قلب و عروق، جذب آب دستگاه‌های بدن مثل کبد و کلیه و از همه مهم‌تر آب مغز و کوچک شدن مغز رابه دنبال دارد)هم چنین متامفتامین دارای اثرات نوروتوکسیک است و مصرف مزمن آن با اثرات مضر بر روی انتقال دهنده‌های عصبی (به عنوان مثال، تخلیه دوپامین) و یکپارچگی عملکردی و ساختاری عصبی مدارهای قدامی‌مخطط و لیمبیک همراه است. علاوه بر این وابستگی به متامفتامین با اختلال عصبی روان شناختی در ارتباط است. برآورد اندازه اثر در مطالعات تفاوت متوسطی را در حوزه‌های مختلف عملکردی نشان داده‌اند که بزرگترین اختلالات درحافظه اپیزودیک، عملکردهای اجرایی، سرعت پردازش اطلاعات و اختلالات کمی کوچکتر در مهارت‌های حرکتی، زبان و توانایی visuoconstruction همراه است. با توجه افزایش آمار اعتیاد در کل جهان، ما دارای کمترین میزان آگاهی نسبت به مواد محرک و روان‌گردان، هستیم.در واقع این بی‌اطلاعی در مورد مصرف، فروش و خصوصاً ساخت آن، باعث شده، قاچاقچیان و سازندگان اعتیادآور به‌راحتی و با اتکا به عدم آگاهی مردم در این زمینه، مواد اولیه شیشه را تهیه و اقدام به ساخت و فروش آن کنند. با رواج مصرف شیشه، سوداگران مرگ، برای سود بیشتر به روش‌ها و فرمول‌های مختلفی اقدام به تولید آن کرده‌اند. می‌توان گفت در حال حاضر با توجه به ممنوعیت فروش افدرین و ترکیبات آن تقریبا افدرینی در شیشه های موجود وجود ندارد و قسمت اعظم شیشه‌های امروزی از اسیدیکه در واقع باید فقط نقش کاتالیزور را ایفا می‌کرده تشکیل شده است که به نام شیشه در ایران به فروش می‌رسد، اصلاً مت‌آمفتامین نیست. در کشور ما،روزانه مقادیر زیادی شیشه کشف و ضبط می‌شود که حجم مواد کشف شده به هیچ وجه با میزان واردات پسودوافدرینمطابقت ندارد. در ضمن قیمت پسودوافدرین در بازار جهانی، گران‌تر از آن است که ارزش و صرفة تولید شیشه (با توجه به قیمت فروش آن در ایران)را داشته باشد. در ایران هر ماده‌ای که در پایپ ریخته و تبخیر شود را شیشه می‌گویند. در حالی‌که 2 ماده دیگر به غیر از مت‌آمفتامین وجود دارد که درست همانند آن می‌توان با پایپ آن‌ها را مصرف کرد. متکاتینونو 4متیل امینورکه ظاهری درست مشابه مت‌آمفتامین کریستالی داشته و حالت سرخوشی و اعتیادی مشابه و حتی فراتر از آن دارند. معمولا به جای مت‌آمفتامین، بیشتر از این دو ماده ارزانتر استفاده می‌‌شود.

مت‌آمفتامین یا متکاتینون خالص به تنهایی در کوتاه مدت موجب توهم نمی‌شوند ولی سنتز ناخالص متکاتینون، به علت باقی ماندن یون پرمنگنات و یا کرومات و سنتز ناخالص مت‌آمفتامین، به علت باقی ماندن فسفر، موجب از بین بردن سلول‌های مغزی و در نتیجه توهم می‌شوند. این توهم به خاطر از بین رفتن سلولهای لوب فرونتال است که منجر به ناتوانی در قدرت قضاوت و تصمیم‌گیری صحیح فرد می‌شود. 4متیل آمینورکس ماده‌ای است که اولین بار در سال 1960 توسط مک نیل سنتز شد. که تاثیری طولانی‌تر از مت‌آمفتامین دارد و با اسم خیابانی آن یوفریا شناخته می‌شود که تولیدکنندگان از بعضی قرص‌های سرماخوردگی آن‌را می‌سازند و سنتز بد آن ایجاد توهم، خشونت و بی‌پروایی بسیار شدیدتری نسبت به دو ماده قبلی می‌کند.

نامهای رایج

متامفتامین نامهای رایج متفاوت و همچنین نحوه‌های متفاوت مصرف دارد. در ایالات متحده آمریکا این ماده به نامهای کریستال مت یخ(Crystal Meth) Ice, Glass و نامهای دیگر شناسایی می‌شود این ماده به عنوان محرک( نه مخدر) در مجالس رقص و مراکز فساد در کشورهای انگلیس و استرالیا بین جوانان رواج دارد

متامفتامین شکل دانه‌های کریستالی شفاف بصورت پودر یا تکه‌ای(سوتی و گرمی)بفروش می‌رسد.

در ایران نیز با نام شیشه شناسایی می‌شود میزان ابتلاء به اعتیاد و مصرف مواد اعتیادآور در ایران بالاست و امروزه شیشه با نام‌های دیگر در بازار سیاه با تبلیغات زیاد برای استفاده جهت کاهش وزن وتناسب اندام، چربی سوز،بیداری در شب،افزایش انرژی در ورزشکاران و افزایش تمرکز در محصلین و دانشجویان افزایش توان و میل جنسی مورد استفاده قرار گرفته است.

با وجود اقدامات مختلف قانونی و نظامی برای کنترل مواداعتیادآور در ایران متاسفانه روند مصرف این مواد در بین جوانان شیوع داشته که بهترین راه در مسیر کاهش تقاضا، در ابتدا بالا بردن سطح هوشیاری و آگاهی، و سپس بررسی ( چکاب ) سطح سلامت جسم روح و روان افراد خانواده و ارتقای آن تا حد استاندارد، و توانمندسازی شناختی رفتاری افراد خانواده،جامعه بویژه جوانان و حمایتهای صحیح خانوادگی است.